Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), belirtileri, nedenleri ve Bilişsel-Davranışçı Terapi (BDT) ve SSRI’lar gibi kanıta dayalı tedaviler hakkında bilgi edinin. OKB’yi yönetmek için etkili stratejileri keşfedin.
OKB Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Seçenekleri
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), anksiyeteyi azaltmayı amaçlayan müdahaleci düşünceler (obsesyonlar) ve tekrarlayan davranışları (kompulsiyonlar) içeren kronik bir ruh sağlığı durumudur. OKB, günlük yaşama müdahale edebilir ve zihinsel refahı önemli ölçüde etkileyebilir (Das ve Malakar, 2024; Burguière ve Mallet, 2020).
OKB’nin Yaygın Belirtileri
OKB semptomları genellikle iki kategoriye ayrılır:
- Takıntılar: Kalıcı, istenmeyen düşünceler, dürtüler veya kaygıya neden olan görüntüler. Bunlar arasında kirlenme korkusu, agresif düşünceler veya simetri ihtiyacı sayılabilir (Mullick ve ark., 2017).
- Kompulsiyonlar: Sıkıntıyı azaltmak için yapılan tekrarlayan davranışlar veya zihinsel ritüeller. Örnekler arasında aşırı el yıkama, kontrol etme, sayma veya nesneleri düzenleme yer alır (Das & Malakar, 2024).
OKB’ye Ne Sebep Olur? Tetikleyicileri Anlamak
OKB’nin kesin nedeni belirsizliğini korumaktadır, ancak araştırmalar genetik, nörolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonuna işaret etmektedir.
- Beyin Fonksiyonu ve Nörobiyoloji: OKB, karar verme ve dürtü kontrolünden sorumlu bölgeler olan orbitofrontal korteks ve bazal ganglionlardaki anormalliklerle ilişkilendirilmiştir (Reeß ve ark., 2016).
- Genetik Faktörler: Çalışmalar, ailesinde OKB öyküsü olan bireylerin daha yüksek risk altında olduğunu göstermektedir (Rao ve Suhas, 2019).
- Çevresel Faktörler: Stresli yaşam olayları, enfeksiyonlar veya travma OKB semptomlarını tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir.
OKB ve Eş Zamanlı Bozukluklar
OKB sıklıkla aşağıdakiler de dahil olmak üzere diğer ruh sağlığı sorunlarıyla birlikte görülür:
- Anksiyete Bozuklukları
- Depresyon
- Yeme Bozuklukları
- DEHB
Komorbid durumlar tanı ve tedaviyi zorlaştırarak erken müdahaleyi gerekli hale getirebilir (Ram & Kumar, 2014).
OKB için En İyi Tedaviler: Bilimsel Olarak Kanıtlanmış Yöntemler
1. Bilişsel-Davranışçı Terapi (BDT) & Maruz Bırakma ve Tepki Önleme (ERP)
BDT, özellikle de Maruz Kalma ve Tepki Önleme (ERP), OKB için en etkili tedavidir. ERP, kompulsiyonlara girmeden obsesif düşüncelere kademeli olarak maruz kalmayı içerir ve bireylerin kaygıya karşı tolerans geliştirmelerine yardımcı olur (Mohammadnejad ve ark., 2022).
2. İlaç Tedavisi: OKB Tedavisi için SSRI’lar
Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI‘lar) OKB semptomlarını yönetmek için yaygın olarak reçete edilir. Bu ilaçlar, ruh hali ve kaygı kontrolünde kilit rol oynayan serotonin seviyelerini düzenlemeye yardımcı olur (Burguière & Mallet, 2020). SSRI’larla birlikte uygulanan BDT genellikle en iyi sonuçları verir (Simpson & Hezel, 2019).
3. Farkındalık ve Öz Şefkat Teknikleri
Farkındalık temelli müdahaleler, bireyleri düşüncelerini yargılamadan gözlemlemeye teşvik ederek ruminasyon ve sıkıntıyı azaltır (Leeuwerik ve ark., 2019). Öz şefkatin de utanç ve yetersizlik duygularını azaltarak OKB semptomlarını azalttığı bulunmuştur (Yousaf ve Majeed, 2021).
4. OKB Yönetimi için Dayanıklılık Eğitimi
Dayanıklılık oluşturmak, bireylerin strese daha iyi uyum sağlamasına ve OKB semptomlarını etkili bir şekilde yönetmesine yardımcı olur. Araştırmalar, daha yüksek dayanıklılığa sahip kişilerin daha düşük OKB şiddeti yaşadıklarını göstermektedir (Zakiei ve ark., 2017).
Günlük Yaşamda OKB Nasıl Yönetilir?
- Tetikleyicileri belirleyin ve alternatif başa çıkma mekanizmaları geliştirin.
- Derin nefes alma ve aşamalı kas gevşetme gibi rahatlama teknikleri uygulayın.
- Semptomların kötüleşmesini önlemek için erkenden profesyonel yardım alın.
- Paylaşılan deneyimler ve duygusal destek için OKB destek gruplarına katılın.
Sonuç
Obsesif Kompulsif Bozukluk, çok yönlü bir tedavi yaklaşımı gerektiren karmaşık bir durumdur. CBT, ERP ve SSRI ‘lar gibi kanıta dayalı tedaviler OKB ile mücadele eden bireyler için umut vermektedir. Farkındalık, öz-şefkat ve dayanıklılık artırıcı stratejilerin dahil edilmesi uzun vadeli iyileşmeyi daha da artırabilir.
🚀 Siz veya sevdiğiniz biri OKB ile uğraşıyorsa, tedavi seçeneklerini keşfetmek ve sağlığınızın kontrolünü ele almak için bir ruh sağlığı uzmanına danışın!
KAYNAKÇA
Abramowitz, J., Mahaffey, B., & Wheaton, M. (2010). Obsessive‐compulsive disorder. In Comprehensive Handbook of Personality and Psychopathology (pp. 1-3). Wiley. https://doi.org/10.1002/9780470479216.corpsy0617
Burguière, E., & Mallet, L. (2020). Basic mechanisms of, and treatment planning/targets for, obsessive–compulsive disorder. In Medical Psychopathology (pp. 976-986). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/med/9780198713005.003.0094
Das, A., & Malakar, C. (2024). Psychiatric co-morbidity with obsessive compulsive disorder. Kyamc Journal, 14(4), 206-209. https://doi.org/10.3329/kyamcj.v14i04.69239
Leeuwerik, T., Cavanagh, K., & Strauss, C. (2019). The association of trait mindfulness and self-compassion with obsessive-compulsive disorder symptoms: results from a large survey with treatment-seeking adults. Cognitive Therapy and Research, 44(1), 120-135. https://doi.org/10.1007/s10608-019-10049-4
Mohammadnejad, E., Arshadi, F., & Hasani, F. (2022). Comparison of the effectiveness of exposure and response prevention (ERP) with mindfulness-based cognitive-behavioral therapy (MBCBT) on obsessive-compulsive syndrome and depression in women with obsessive-compulsive disorder. The Journal of Psychological Science, 20(108), 2269-2284. https://doi.org/10.52547/jps.20.108.2269
Mullick, M., Chowdhury, M., & Arafat, S. (2017). Phenomenology of obsessive-compulsive disorder in children and adolescents: a cross-sectional observation in Bangladesh. Jentashapir Journal of Health Research, 8(4). https://doi.org/10.5812/jjhr.63414
Ram, D., & Kumar, A. (2014). Compulsive rituals by proxy. Sri Lanka Journal of Psychiatry, 5(2), 29. https://doi.org/10.4038/sljpsyc.v5i2.7493
Rao, N., & Suhas, S. (2019). Neurocognitive deficits in obsessive–compulsive disorder: a selective review. Indian Journal of Psychiatry, 61(7), 30. https://doi.org/10.4103/psychiatry.indianjpsychiatry_517_18
Reeß, T., Rus, O., Schmidt, R., Reus, M., Zaudig, M., Wagner, G., & Koch, K. (2016). Connectomics-based structural network alterations in obsessive-compulsive disorder. Translational Psychiatry, 6(9), e882. https://doi.org/10.1038/tp.2016.163
Simpson, H., & Hezel, D. (2019). Exposure and response prevention for obsessive-compulsive disorder: a review and new directions. Indian Journal of Psychiatry, 61(7), 85. https://doi.org/10.4103/psychiatry.indianjpsychiatry_516_18
Yousaf, N., & Majeed, A. (2021). Self-compassion, frustration intolerance and OCD symptoms among spouse of OCD patients. Pakistan Journal of Applied Psychology, 1(1). https://doi.org/10.52461/pjap.v1i1.820
Zakiei, A., Alikhani, M., Farnia, V., Khkian, Z., Shakeri, J., & Golshani, S. (2017). Attachment style and resiliency in patients with obsessive-compulsive personality disorder. Korean Journal of Family Medicine, 38(1), 34. https://doi.org/10.4082/kjfm.2017.38.1.34
